Het tekort aan technisch personeel is al hoog – momenteel 60.750 openstaande vacatures – en gaat nog verder oplopen. De werkgeversverenigingen en vijf ministeries gooien hier de komende jaren gezamenlijk een miljard euro tegenaan. Maar als we op dezelfde manier doorgaan, is het de vraag of dit geld wel goed wordt besteed. Juist omdat er zoveel verschillende partijen betrokken zijn bij dit probleem, dreigt het oplossen ervan te verzanden in overlegclubjes en kleinschalige pilots. Er moet een hoofdverantwoordelijke komen die afgerekend wordt op resultaat.
De energietransitie en woningbouw lopen grote vertraging op door het tekort aan technisch personeel. Het elektriciteitsnet staat nu al onder druk. Door de grote vraag naar stroom en een tekort aan vakmensen krijgen we te maken met knipperende lampen of zelfs stroomuitval.
Het kabinet zet met het ‘actieplan groene en digitale banen’ (FD, 3 februari 2023) in op meer mensen voor de techniek. Het kabinet wil onderwijs beter laten aansluiten op het bedrijfsleven en zijinstroom mogelijk maken. De bouw, de techniek en de energiesector hebben een ‘aanvalsplan techniek’ gelanceerd. De ambitie is de instroom te verdubbelen en de grote uitstroom te minimaliseren. Ze willen een ‘Gouden Poort’ die mensen van A naar B brengt. Iedereen die in de techniek komt werken, krijgt dan via de Gouden Poort tien jaar lang recht op scholing en bemiddeling als zij van baan willen of moeten wisselen.
Het aanvalsplan techniek is niet het eerste plan om mensen te werven en behouden voor de techniek. Er zijn al jarenlang ‘taskforces’, ‘strategische tafels’, ‘ronde tafels’ en ‘allianties’. Maar waarom leveren die initiatieven maar tientallen nieuwe medewerkers op, in plaats van de tienduizenden die er nodig zijn? Waarom staan de kranten vol met berichten over tekorten op de werkvloer, maar zien we weinig resultaat?
Het tekort aan technisch personeel is een klassiek voorbeeld van een verweesd probleem: het probleem heeft geen eigenaar. Niemand houdt bij hoe het staat met de oplossing. Alle initiatieven blijven kleinschalig en lokaal. Er zijn in Noord-Holland alleen al meer dan 200 initiatieven om talent te stimuleren maar er wordt niet gemeten wat werkt. Van de 260 kandidaten voor het traject ‘Bank naar Bouw’ (waarbij bankmedewerkers omgeschoold werden tot bouwvakker) hebben uiteindelijk 19 een baan gekregen. Dat is beter dan niemand. Maar het blijft een druppel op de gloeiende plaat.
De overheid vindt dat het bedrijfsleven het tekort moet oplossen, maar bedrijven wijzen naar de overheid. Willen we écht meer technisch personeel? Dan moet er een hoofdverantwoordelijke komen die afgerekend wordt op resultaat.
Hoe mooi zou het zijn als we in iedere regio een hoofdverantwoordelijke aanstellen met een ‘dashboard’, die simpelweg meet hoe het nu staat met de instroom naar de techniek en bouw. Zitten we nu op de 10, 100 of 1000 nieuwe mensen per jaar? En liefst ook: hoe zit het met de uitstroom? Want anders zet je de voordeur wel open, maar vergeet je dat de achterdeur nog dicht moet. Als je laat zien welke bedrijven hoeveel nieuwe mensen aannemen, van jongeren tot zijinstromers, en welke initiatieven écht resultaat opleveren, dan zie je waar het wél en niet goed gaat. Dan wordt het waarschijnlijk pijnlijk zichtbaar dat we de 60.000 uit het aanvalsplan techniek niet gaan halen. Maar dan heb je wel een middel in handen om te zien dat je morgen kunt opschalen. Zodat we van het tientjeswerk naar tienduizenden kunnen gaan, en de honderden miljoenen euro’s goed besteed worden.